Założenie Dąbrowy to początek XVIII wieku,co wynika z najstarszej mapy tych okolic z 1799 roku i związane było z odkryciem w 1785 roku w tej okolicy pokładów węgla kamiennego. Pierwsza wzmianka kronikarska o Dąbrowie Górniczej (Dombrowie) pochodzi z roku 1755. Niemniej jednak ta informacja dotyczy rdzennej części dzisiejszego miasta.

      Pierwsze wzmianki o osadzie zanotowano w 1755 roku, jako zapis w księgach starostwa siewierskiego w sprawie sporu o las Rocha. Dokładniejsze dane o wsi pochodzą z 1787 r. ze spisu ludności diecezji krakowskiej, oraz z 1789 r. z lustracji województwa krakowskiego.

      Dąbrowa zawdzięcza swój awans do rzędu miast, a także swoją obecną nazwę, górnictwu i ściśle z nim związanemu hutnictwu. Przed podjęciem eksploatacji węgla kamiennego była niczym nie wyróżniającą się, czysto rolniczą wsią, nie posiadajacą ani własnego kościoła, ani karczmy. Nie znamy nawet daty jej powstania.

      Dąbrowa od chwili swego powstania należała do biskupów krakowskich i wchodziła w skład dóbr królewskich, zarządzanych przez starostę będzińskiego Jana Dębowskiego. Następcą Dębowskiego został Stanisław Mieroszewski z Zagórza (dzisiejsza dzielnica Sosnowca), pochodzący z rodu, który odegrał znaczącą rolę w dziejach gospodarczo-politycznych pogranicza śląsko-małopolskiego.

      Dąbrowa powstała na skraju lasu zwanego Radochą Około 1799 roku jego granica przebiegała mniej więcej wzdłuż dzisiejszej ulicy Kościuszki. Kontakt ze światem zapewniali wsi podróżni, zatrzymujący się w oberży, obok której była kuźnia, studnia i kapliczka W latach 80-tych XVIII w. wzrosło zainteresowanie węglem kamiennym, a było to związane z rozwojem manufaktur i hut. WIeś rozwijała się coraz szybciej.

      Wyrobiska pomiędzy Dąbrową i Gołonogiem eksploatowane były przez ludność miejscową, aż do trzeciego rozbioru, kiedy to Dąbrowa przeszła pod panowanie pruskie 18 sierpnia 1916 Dąbrowa uzyskała prawa miejskie i nazwę DĄBROWA GÓRNICZA. Pierwszym prezydentem miasta był geolog, wykładowca szkoły górniczej, "Sztygarki" Adam Piwowar. Od 4 września 1939 r. do 27 stycznia 1945 r., Dąbrowa Górnicza była pod okupacją niemiecką. W okresie okupacji hitlerowskiej prowadzono ożywioną działalność konspiracyjną. W końcu lat 70. XX wieku, Dąbrowa Górnicza była drugim co do wielkości (pod względem powierzchni) miastem w Polsce.

       Zupełnie przypadkowe odkrycie zalegających tuż pod ziemią pokładów węgla kamiennego, odmieniło Dąbrowę. Drogą do Będzina, tamtejsi kupcy, zaczęli masowo przewozić wydobyty węgiel, by nim opalać w paleniskach domowych. Droga pokryta była drobnymi okruchami węgla i miału, co nadało jej charakterystyczny czarny kolor. Drogę tą zaczęto nazywać "Czarną drogą". Pojawili się też pierwsi zawodowo zajmujący się tym kopacze tego kruszcu.

      W latach 80. XVIII w. wzrosło zainteresowanie węglem kamiennym, a było to związane z rozwojem manufaktur i hut. WIeś rozwijała się coraz szybciej. Wyrobiska pomiędzy Dąbrową i Gołonogiem eksploatowane były przez ludność miejscową, aż do trzeciego rozbioru, kiedy to Dąbrowa przeszła pod panowanie pruskie.

      W 1785 r. powstała kopalnia, która później została kopalnią "Reden",od nazwiska Fryderyka Redena - szefa Departamentu Górniczo-Hutniczego. Powstawały kolejne zakłady pracy: huta cynku "Konstanty", kop. "Koszelew". W latach 1833-1841 powstała huta "Bankowa". W 1845r. rozpoczęto budowę kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Otwierano kolejne zakłady, m.in. Zakłady Elektrochemiczne "Elektryczność".

      W 1909 roku Gmina Dąbrowa składała się z wsi Stara Dąbrowa i Niepiekło, oraz z kolonii: Huty Cynkowe, Huta Bankowa, Łabęcka, Mydlice i Reden. W 1915 roku do Dąbrowy zostają przyłączone kolonie: Cegielnia, Koszelew, Ksawera, Miejskie i Warpie. W 1927 r. rozpoczęto budowę linii tramwajowej z Będzina do Redenu.

      Po wojnie miasto bardzo szybko się odbudowało. Z kopalń "Paryż", "Flora" i "Reden" utworzono kopalnię "Gen.Zawadzki". Powstały nowe zakłady przemysłowe: Dąbrowskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego (DZN PW), Centralne Warsztaty Elektryczne. Budowę Huty "Katowice" rozpoczęto w roku 1972 , a w 1976 Koksowni "Przyjaźń". Efektem tego ogromnego przedsięwzięcia, było przyłączenie do terenu Dąbrowy Górniczej miast Sławków (do 1984 r.) i Ząbkowice Będzińskie, wraz z sołectwami: Antoniów, Błędów, Kuźniczka Nowa, Łazy Błędowskie, Łęka, Łosień, Okradzionów, Rudy, Sikorka, Tucznawa i Ujejsce. Dołączono również wsie Ratanice i Marianki.

      W 1981 r. w czasie stanu wojennego w Hucie Katowice wybuchł strajk okupacyjny. Huta została oblężona przez wojsko, grożono jej wysadzeniem.

Opracowanie: Marta Gaj